شبکه بهداشت و درمان رشتخوار

ديابت و بهورز

امتیاز کاربران

ستاره غیر فعالستاره غیر فعالستاره غیر فعالستاره غیر فعالستاره غیر فعال

انواع ديابت

1 ) ديابت نوع 1 :

بيشتر در كودكان و جوانان درصد كم درمان با انسولين

2 ) ديابت نوع 2 :

بيشتر در افراد بالاي 30 سال - درصد بالا درمان از طريق برنامه غذايي مناسب ، ورزش يا داروهاي خوراكي

3 ) ديابت حاملگي :

طي دوران بارداري ( بيشتر از ماه 5 بارداري ) ايجاد مي شود و با ختم بارداري خودبخود بهبود مي يابد . احتمال ابتلا به ديابت در آينده در اين افراد بيشتر است .

4 ) انواع اختصاصي ديابت :

به علت بيماريهاي ديگر ايجاد شده و شيوع آن بسيار كم است .

علائم ديابت

 

* پرنوشي

* پرادراري

* پرخوري

* كاهش شديد وزن بدون علت موجه ( بيشتر در ديابت نوع اول ديده مي شود )

* تاخير در بهبود زخم ها

* تاري ديد

افراد در معرض خطر

تمام افراد بالاي 30 سال كه حداقل يكي از مشخصات زير را داشته با شند :

1 اضافه وزن ( چاق )

2 سابقه ابتلا به ديابت در پدر ، مادر ، خواهر يا برادر

3 فشارخون ماكزيمم مساوي يا بيشتر از 140 و مينيمم مساوي يا بيشتر از 90

4 سابقه دوبار يا بيشتر سقط خودبخودي ، سابقه مرده زايي و يا سابقه بدنيا آوردن نوزاد با وزن بيش از 4 كيلوگرم

5 سابقه ديابت حاملگي در یكي از بارداري هاي قبلي

6 زنان باردار ( در هر گروه سني )

عوارض ديابت

عوارض زودرس :

كاهش و افزايش شديد قند خون

عوارض ديررس :

مشكلات چشمي ، ناراحتي هاي كليه ، ناراحتي هاي قلبي ، بي حسي و گزگزكردن دست ها و پاها ، دير بهبود يافتن زخم ها بخصوص در پاها كه حتي در صورت عدم مراقبت ممكن است به قطع عضو منجر شود .

وظايف بهورز در برنامه كشوري ديابت

1 – غربالگري و شناسايي افرا در معرض خطر ابتلا به ديابت و فشارخون بالا

2 ارجاع افراد در معرض خطر

3 پيگيري بيماران و افراد در معرض خطر

4 آموزش

5 ثبت و گزارش اطلاعات

نحوه غربالگري

بهورز بايداسامي تمام زنان و مردان بالاي 30 سال و زنان باردار كمتر از 30 سال را از پرونده خانوار استخراج كند .

سپس با توجه به حجم كار خود و شرايط مناسب افراد و در زمان مناسب ، از آنان دعوت بعمل آورده و اطلاعات فرم غربالگري و بيماريابي ديابت ( فرم شماره يك ) را براي همه افراد تكميل كند (غربالگري جمعي ) .

مدت زمان دوره غربالگري حداكثر 6 ماه است و طي اين مدت تمام افراد واجد شرايط غربالگري بايد غربالگري و بيماريابي شوند .

علائم مبناي غربالگري

در صورتي كه هر كدام از افراد مندرج در فرم شماره 1 ، يكي از علائم زير را دارا بود ، در معرض خطر محسوب مي شود :

1 اضافه وزن ( چاق )

2 سابقه ابتلا به ديابت در پدر ، مادر ، خواهر يا برادر

3 فشارخون ماكزيمم مساوي يا بيشتر از 140 و مينيمم مساوي يا بيشتر از 90

4 سابقه دوبار يا بيشتر سقط خودبخودي ، سابقه مرده زايي و يا سابقه بدنيا آوردن نوزاد با وزن بيش از 4 كيلوگرم

5 سابقه ديابت حاملگي در كي از بارداري هاي قبلي

6 زنان باردار ( در هر گروه سني )

تذكر :

* در صورتي كه خانم بارداري داراي هر يك از علائم خطر باشد در اولين مراجعه بدون توجه به سن حاملگي در معرض خطر محسوب مي شود .

* خانم بارداري كه هيچ يك از علائم خطر را نداشته باشد ، از ماه پنجم حاملگي ( هفته 28-26 ) در معرض خطر است .

ارجاع افراد در معرض خطر

ارجاع غير فوري

* تمام افراد داراي علائم خطر حداكثر تا 15 روز بعد از تكميل فرم بايد ارجاع غير فوري شوند .

* بهورز بايد فرم هاي ارجاع تمام افرادي كه داراي حداقل يكي از علائم خطر باشند را جهت درخواست آزمايش در اختيار پزشك قرار دهد و پس از انجام آزمايش ، كساني كه قند خون بالاتر از 100 دارند را جهت بررسي و ساير اقدام هاي لازم به پزشك ارجاع غيرفوري دهد و پس از ارائه پس خوراند از طرف پزشك در قسمت نتيجه بيماريابي فرم شماره يك وضعيت فرد را از نظر ديابت ( سالم ، پره ديابتيك ، بيمار ) ثبت كند .

افرادي كه قند خون ناشتا در آنها 125- 100 است ، اختلال قند خون ناشتا دارند و كساني كه در آزمايش تحمل قند ، دو ساعت پس از مصرف 75 گرم گلوكز ، قند خون آنها 199 – 140 باشد ، اختلال تحمل گلوكز دارند .

مجموعه افراد دچار اختلال تحمل گلوكز و اختلال قند خون ناشتا را پره ديابتيك مي نامند . اين افراد در معرض خطر محسوب شده و بايد سالانه جهت انجام آزمايش خون به پزشك ارجاع شوند .


* در صورتي كه در دوران بارداري ، ديابت حاملگي تائيد شود ؛ فرد بايد 6 هفته بعد از ختم بارداري براي بررسي و انجام آزمايش مجدد ارجاع غير فوري شود . افرادي كه نتيجه آزمايش آنها مثبت باشد ، مبتلا به ديابت محسوب مي شوند و در صورت اختلال تحمل گلوكز يا اختلال قند خون ناشتا پره ديابتيك هستند و نياز به ارجاع سالانه خواهند داشت .

* افراد در معرض خطر شناسايي شده ، در صورتي كه پس از انجام آزمايش خون دچار اختلال قند خون ناشتا يا اختلال تحمل گلوكز باشند ، بايد سالانه جهت انجام آزمايش قند خون به پزشك ارجاع شوند .

* زناني كه در طول 3 سال فاصله غربالگري جمعي باردار مي شوند ، بايد در ماه سوم دوباره غربالگري شده و اگر علائم خطر داشته باشند در هنگام اولين مراجعه ارجاع مي شوند و اگر علائم خطر نداشته باشند در ماه پنجم بارداري ارجاع مي شوند .

ارجاع فوري

* بيمارني كه دچار عوارض كاهش يا افزايش قند خون شده اند

* در پيگيري ماهانه بيماران ، در صورت مشاهده هرگونه زخم ، تغيير رنگ ، ترك خوردن و وجود ترشحات اطراف ناخن پاها بايد ارجاع فوري شوند .

پيگيري بيماران و افراد در معرض خطر

* بهورز لازم است مشخصات افراد نبتلا به ديابت شناخته شده را از فرم شماره يك استخراج و در فرم پيگيري بيماري ( فرم 15 و 16 خانوار ) وارد نمايد .

* افراد بيمار بايد يك بار در ماه توسط بهورز و هر سه ماه يكبار توسط پزشك مراقبت شوند و براي انجام آزمايش قند خون ماهانه بايد طبق درخواست پزشك به آزمايشگاه ارجاع شوند .

* در صورت عدم مراجعه بیماران در زمان مراقبت لازم است بهورز حداکثر سه روز بعد از زمان مقرر علت عدم مراجعه را پیگیری نماید .

* در مراقبت ماهانه بیماران توسط بهورز باید وزن و فشار خون بیماران اندازه گیری شود و پاهای بیمار از نظر وجود زخم، تغییر رنگ ، ترک خوردگی و ترشحات اطراف ناخن مورد بررسی قرار گیرد و آموزشهای لازم داده شود وتمام خدمات انجام شده در فرم پیگیری بیماری یادداشت شود .

* افرادی که سالم شناخته شده اند هر سه سال یکبار با تمام افراد جامعه طبق شرایط غربالگری دوباره غربالگری جمعی شوند .

* در صورتی که زن باردار مبتلا باشد ، باید تحت مراقبت ویژه قرار گیرد . ضمن اينكه تمام اقدام هايي كه براي فرد مبتلا به ديابت در پيگيري و مراقبت انجام مي شود بايد براي او نيز انجام شود .