انواع ديابت
1 ) ديابت نوع 1 :
بيشتر در كودكان و جوانان –درصد كم –درمان با انسولين
2 ) ديابت نوع 2 :
بيشتر در افراد بالاي 30 سال - درصد بالا –درمان از طريق برنامه غذايي مناسب ، ورزش يا داروهاي خوراكي
3 ) ديابت حاملگي :
طي دوران بارداري ( بيشتر از ماه 5 بارداري ) ايجاد مي شود و با ختم بارداري خودبخود بهبود مي يابد . احتمال ابتلا به ديابت در آينده در اين افراد بيشتر است .
4 ) انواع اختصاصي ديابت :
به علت بيماريهاي ديگر ايجاد شده و شيوع آن بسيار كم است .
علائم ديابت
* پرنوشي
* پرادراري
* پرخوري
* كاهش شديد وزن بدون علت موجه ( بيشتر در ديابت نوع اول ديده مي شود )
* تاخير در بهبود زخم ها
* تاري ديد
افراد در معرض خطر
تمام افراد بالاي 30 سال كه حداقل يكي از مشخصات زير را داشته با شند :
1 –اضافه وزن ( چاق )
2 –سابقه ابتلا به ديابت در پدر ، مادر ، خواهر يا برادر
3 –فشارخون ماكزيمم مساوي يا بيشتر از 140 و مينيمم مساوي يا بيشتر از 90
4 –سابقه دوبار يا بيشتر سقط خودبخودي ، سابقه مرده زايي و يا سابقه بدنيا آوردن نوزاد با وزن بيش از 4 كيلوگرم
5 –سابقه ديابت حاملگي در یكي از بارداري هاي قبلي
6 –زنان باردار ( در هر گروه سني )
عوارض ديابت
عوارض زودرس :
كاهش و افزايش شديد قند خون
عوارض ديررس :
مشكلات چشمي ، ناراحتي هاي كليه ، ناراحتي هاي قلبي ، بي حسي و گزگزكردن دست ها و پاها ، دير بهبود يافتن زخم ها بخصوص در پاها كه حتي در صورت عدم مراقبت ممكن است به قطع عضو منجر شود .
وظايف بهورز در برنامه كشوري ديابت
1 – غربالگري و شناسايي افرا در معرض خطر ابتلا به ديابت و فشارخون بالا
2 –ارجاع افراد در معرض خطر
3 –پيگيري بيماران و افراد در معرض خطر
4 –آموزش
5 –ثبت و گزارش اطلاعات
نحوه غربالگري
بهورز بايداسامي تمام زنان و مردان بالاي 30 سال و زنان باردار كمتر از 30 سال را از پرونده خانوار استخراج كند .
سپس با توجه به حجم كار خود و شرايط مناسب افراد و در زمان مناسب ، از آنان دعوت بعمل آورده و اطلاعات فرم غربالگري و بيماريابي ديابت ( فرم شماره يك ) را براي همه افراد تكميل كند (غربالگري جمعي ) .
مدت زمان دوره غربالگري حداكثر 6 ماه است و طي اين مدت تمام افراد واجد شرايط غربالگري بايد غربالگري و بيماريابي شوند .
علائم مبناي غربالگري
در صورتي كه هر كدام از افراد مندرج در فرم شماره 1 ، يكي از علائم زير را دارا بود ، در معرض خطر محسوب مي شود :
1 –اضافه وزن ( چاق )
2 –سابقه ابتلا به ديابت در پدر ، مادر ، خواهر يا برادر
3 –فشارخون ماكزيمم مساوي يا بيشتر از 140 و مينيمم مساوي يا بيشتر از 90
4 –سابقه دوبار يا بيشتر سقط خودبخودي ، سابقه مرده زايي و يا سابقه بدنيا آوردن نوزاد با وزن بيش از 4 كيلوگرم
5 –سابقه ديابت حاملگي در كي از بارداري هاي قبلي
6 –زنان باردار ( در هر گروه سني )
تذكر :
* در صورتي كه خانم بارداري داراي هر يك از علائم خطر باشد در اولين مراجعه بدون توجه به سن حاملگي در معرض خطر محسوب مي شود .
* خانم بارداري كه هيچ يك از علائم خطر را نداشته باشد ، از ماه پنجم حاملگي ( هفته 28-26 ) در معرض خطر است .
ارجاع افراد در معرض خطر
ارجاع غير فوري
* تمام افراد داراي علائم خطر حداكثر تا 15 روز بعد از تكميل فرم بايد ارجاع غير فوري شوند .
* بهورز بايد فرم هاي ارجاع تمام افرادي كه داراي حداقل يكي از علائم خطر باشند را جهت درخواست آزمايش در اختيار پزشك قرار دهد و پس از انجام آزمايش ، كساني كه قند خون بالاتر از 100 دارند را جهت بررسي و ساير اقدام هاي لازم به پزشك ارجاع غيرفوري دهد و پس از ارائه پس خوراند از طرف پزشك در قسمت نتيجه بيماريابي فرم شماره يك وضعيت فرد را از نظر ديابت ( سالم ، پره ديابتيك ، بيمار ) ثبت كند .
افرادي كه قند خون ناشتا در آنها 125- 100 است ، اختلال قند خون ناشتا دارند و كساني كه در آزمايش تحمل قند ، دو ساعت پس از مصرف 75 گرم گلوكز ، قند خون آنها 199 – 140 باشد ، اختلال تحمل گلوكز دارند . مجموعه افراد دچار اختلال تحمل گلوكز و اختلال قند خون ناشتا را پره ديابتيك مي نامند . اين افراد در معرض خطر محسوب شده و بايد سالانه جهت انجام آزمايش خون به پزشك ارجاع شوند . |
* در صورتي كه در دوران بارداري ، ديابت حاملگي تائيد شود ؛ فرد بايد 6 هفته بعد از ختم بارداري براي بررسي و انجام آزمايش مجدد ارجاع غير فوري شود . افرادي كه نتيجه آزمايش آنها مثبت باشد ، مبتلا به ديابت محسوب مي شوند و در صورت اختلال تحمل گلوكز يا اختلال قند خون ناشتا پره ديابتيك هستند و نياز به ارجاع سالانه خواهند داشت .
* افراد در معرض خطر شناسايي شده ، در صورتي كه پس از انجام آزمايش خون دچار اختلال قند خون ناشتا يا اختلال تحمل گلوكز باشند ، بايد سالانه جهت انجام آزمايش قند خون به پزشك ارجاع شوند .
* زناني كه در طول 3 سال فاصله غربالگري جمعي باردار مي شوند ، بايد در ماه سوم دوباره غربالگري شده و اگر علائم خطر داشته باشند در هنگام اولين مراجعه ارجاع مي شوند و اگر علائم خطر نداشته باشند در ماه پنجم بارداري ارجاع مي شوند .
ارجاع فوري
* بيمارني كه دچار عوارض كاهش يا افزايش قند خون شده اند
* در پيگيري ماهانه بيماران ، در صورت مشاهده هرگونه زخم ، تغيير رنگ ، ترك خوردن و وجود ترشحات اطراف ناخن پاها بايد ارجاع فوري شوند .
پيگيري بيماران و افراد در معرض خطر
* بهورز لازم است مشخصات افراد نبتلا به ديابت شناخته شده را از فرم شماره يك استخراج و در فرم پيگيري بيماري ( فرم 15 و 16 خانوار ) وارد نمايد .
* افراد بيمار بايد يك بار در ماه توسط بهورز و هر سه ماه يكبار توسط پزشك مراقبت شوند و براي انجام آزمايش قند خون ماهانه بايد طبق درخواست پزشك به آزمايشگاه ارجاع شوند .
* در صورت عدم مراجعه بیماران در زمان مراقبت لازم است بهورز حداکثر سه روز بعد از زمان مقرر علت عدم مراجعه را پیگیری نماید .
* در مراقبت ماهانه بیماران توسط بهورز باید وزن و فشار خون بیماران اندازه گیری شود و پاهای بیمار از نظر وجود زخم، تغییر رنگ ، ترک خوردگی و ترشحات اطراف ناخن مورد بررسی قرار گیرد و آموزشهای لازم داده شود وتمام خدمات انجام شده در فرم پیگیری بیماری یادداشت شود .
* افرادی که سالم شناخته شده اند هر سه سال یکبار با تمام افراد جامعه طبق شرایط غربالگری دوباره غربالگری جمعی شوند .
* در صورتی که زن باردار مبتلا باشد ، باید تحت مراقبت ویژه قرار گیرد . ضمن اينكه تمام اقدام هايي كه براي فرد مبتلا به ديابت در پيگيري و مراقبت انجام مي شود بايد براي او نيز انجام شود .